مفهوم معماری چیست ؟ / معماری انتقال دهنده مفهوم است یا شکل ؟

جایگاه معماری کجاست ؟ و چگونه انتقال می یابد / و چگونه ادراک می شود ؟

«سرمایه اصلی هر عصر ، تصویر واپسین اوست از حقیقت جهان خویش و همین تصورات است که سر رشته همه اندیشه ها را بدست می دهد.»

این موضوع به جهان بینی برمی گردد ، در تفکر ارسطو انسان قادر به شناخت جهان خارج است و می تواند با علم ،به خواص اشیا و طبایع آنها دست پیدا کند و ماهیت اشیا همان واقعیت و حقیقت اشیا است و در تفکر مدرن حقیقت عالم شناختنی نیست بلکه از پیش پرده وتصاویری که از جهان داریم به جهان می نگریم. علم مدرن علمی کمیت گرا و آماری است .بنابراین حقایق را نیز از قالب های کمی در می آورد .این روند به تسلط بر طبیعت و نیروهای آن منجر می شود .ابزار این روند تکنولوژی است .

معماری را اگر در قلمرو علم و هنر بپذیریم به دلیل وجود عینی خود بشدت با عالم خارج و طبیعت درگیر است .از این رو با تکنولوژی مرتبط می باشد .مسئله مهم امروز مسئله هنر و علم جدید که نمود آن در معماری تکنولوژی می باشد است و اینکه چگونه در شکل گیری معماری و مفهوم آن شرکت می کنند . معماری به دلیل اینکه کاربردی بر آن تحمیل می شود فاقد ارزشها و زیبایی است و به دلیل اینکه انسان را به چیز دیگری ارجاع می دهد ، دارای مفهوم و پیام می باشد .

مفهوم سازی در معماری دارای مکانیزمی است که معنا و محتوای اثر را مشخص می کند ، خود اشیا ارزش زیبایی شناختی ندارند و تنها به دلیل علائم و عملکردهایی (نشانه ها) که روی آنها انجام می گیرد ، ارزشمندند.به همین جهت بین خود شیئ و مفهوم برداشت انسان فاصله و جدایی می افتد و توجه انسان به روابط بین اشیا جلب می شود .

مکانیسم مفهوم سازی در معماری سنتی از قبیل فرم به کار رفته ، ترکیب بندی فرمها ، رنگ ، اصول هندسی و . . . در تفکر امروزی عاری از ارزش زیبایی هستند و برای بیان مفاهیم جدید و مدرن کافی به نظر نمی رسد .

اگر معماری را به لحاظ زمینه بیانی آن به زبان تشبیه کنیم عناصر معماری مانند قواعد نحو در زبان است . امروزه عناصر و واژگان اهمیت چندانی ندارند بلکه آنچه مهم است قواعد ترکیب عناصر است که در مقایسه با معماری سنتی که طبق اصول مدون و منظم همچون استانداردها ، قوانین سلسه مراتبی و اصول هندسی و . . . صورت گرفت ؛ امروزه به هر طریق و سبکی به صورت کاملا آزاد ترکیب می شود .

اساس و مبانی تئوریک ترکیب عناصر معماری در عصر مدرن همان جدایی و نفاق بین خود اشیا و مفهوم آن است.

باز نمودن این جدایی بین واقعیت اشیا و تصویر ذهنی آن یعنی طبیعت مصنوعی هدف معماری امروز است و مفاهیم جدید معماری از این رهگذر بدست می آید .

جدایی طبیعت و فرهنگ (طبیعت ذهنی) و یا جهان مادی و معنوی از وجوه بسیار مهم و نقطه عطف تفکر مدرن است و مهمترین مشخصه تمایز آن با دیدگان سنتی و جهان بینی سنتی است ، که مبتنی بر انطباق و همزیستی مادیت - معنویت و یا طبیعت – فرهنگ یا فرم - مفهوم است . مهمترین نکته در تفکر سنتی اسطوره ای است که اشیا یا موضوعات مختلف را به صورت غیرقابل تغییر و ازلی به گونه ای که هیچگونه جدایی بین مفهوم و اسطوره ست و از آن احساس می شود و مدرنیسم را ویران کننده هر چیز سخت و استوار می دانند از آن معلقی را برای آن متصور می شوند که منحر به نفی معنی از آن و همه چیز می شود ، و همه موضوعات به صورت استفاده و تصویر نمایان می شود .این روند استفاده سازان ویژگی اصلی آثار هنری مدرنیسم است که قابلیت تفسیر و تاویل بیشماری را ممکن می‌گرداند .

ارتباط معماری و انسان در گذشته و با تعابیری از قبیل اینکه باغها و خانه ها تمثیلی از بهشت (طبیعت کامل) نمایانگر برداشتی مفهومی و اسطوره ای از طبیعت است . در حالیکه ارتباط معماری امروز با طبیعت را منتفی می کند رشد معماری گذشته و تفکر گذشته بصورتی آرام و کند صورت گرفته و در حافظه تاریخی مردمان چنان سخت گرویده است که مفاهیم بصورتی تغییر ناپذیر و ازلی تصور می شود .لیکن در مدرنیسم و عصر سرعت در طول یک قرن چندین نوع سبک و شکل معماری بسرعت ظهور کرده است و هر لحظه مفاهیم تغییر می کند از این رو زمان کافی برای رسوب مفاهیم و سخت شدن آن در اذهان وجود ندارد .بدین ترتیب مفاهیم معماری بسیار گذرا است و چنین می نماید که به سمت بی مفهومی سیر می کند اکنون به یاری تکنولوژی معماری به جای سایه روشن های ضخیم و عناصر فرمی به سیستمی از تجهیزات تبدیل شده است و یا آنقدر غول پیکر و بی اعتنا به ترکیبات صوری است که جایی برای مغهوم پردازی باقی نمی ماند و یا ترکیب بندی صوری و اصول ترکیب عناصر معماری به صورتی در هم ریخته و بی قاعده صورت می گیرد ، و بصورت صامت با انسان ارتباط برقرار می کنند .

با توجه به خصوصیات معماری مدرن و پست مدرن ، معماری به عنوان فضایی تعریف می شود که محل عبور است نه محل سکونت . سکونت داشتن در معماری مستلزم احساس تعلق و مفهوم پردازی برای فضا است ولی معماری تکنولوژیست مدرن که به شدت بعد فیزیکی و مادی دارد ، و جایی برای مفهوم پردازی ندارد .